Date: Wed, 23 Mar 1994 01:24:05 -0500 (EST)
From: Paul Peeraerts/FEL <100272.1601@CompuServe.COM>
Subject: provteksto el Monato
To: D.N.M.Ederveen@research.ptt.nl

= Laux sugesto de kelkaj, la internacia magazino Monato publikigos per la
= reto cxiumonate du tekstojn. Jen artikolo el la februara numero.
= Por pliaj informoj pri Monato skribu al 100272.1601@compuserve.com.
=========================================================================

FILMOTONDRO

Dinomanio

Kiel mi eskapu de dinosauxroj? Kial deziri eskapon de temo tiel
interesa? Nu...

Mirindaj film-efektoj

Mi kun plezuro legis la sciencfikcian romanon Jurassic Park, Jxurasa
Parko, kiun oni ne absurde povus kompari kun similgxenraj romanoj de
H. G. Wells. La auxtoro, Michael Crichton [Mikel Krajtn], usonano,
kvalifikita pri medicino, sperta pri fikcio (ankaux alinome), prezentis
romanon kun estiminda intelekta enhavo, sciencaj informoj kaj diskutoj,
intrigo kun diversaj motivoj, gxenerale bonaj dialogoj kaj kredebla
psikologio, kune kun variaj sensaciaj aventuroj. Unu el multaj
frandajxoj estas lia portreto de okjarulino kun la senkulpa egoismo de
infano. La romano bongustigas per sensacio pripensindajn temojn: la
rapide kreskantajn eblecojn de genetika artefarado, la dangxeron de
trofacilanima uzado de tiuj eblecoj pro komercaj motivoj. Sciencistoj
sukcesas rekrei, el praa DNA, diversajn dinosauxrojn; impresario kreas
plezurparkon kun ili; facilanimeco, plus krimo de unu persono, kauxzas
katastrofon. (Laux prelego, kiun mi auxdis, rekrei dinosauxrojn estas
ankoraux neeble, sed nuntempaj esploroj sugestas, ke eble post 50-200
jaroj homoj vere povos rekrei pereintajn speciojn.)

Mi kun plezuro spektis la filmon samtitolan, unu el la brilaj
spektakloj de la brila kreisto de sensaciaj spektakloj, Steven
Spielberg. Sed la filmo plejparte ellasas la intelektan, psikologian
kaj socikritikan enhavon de la romano, kaj simpligas la intrigon kaj
motivojn gxis (almenaux por mi) preskaux nekohereco. La granda merito
de la filmo estas vere mirindaj film-efektoj: ravaj pejzagxoj realaj
aux de la artefarita jxurasa praarbaro, dramecaj uzoj de komplikaj
aparatoj, sed precipe la dinosauxroj. Kelkaj antauxaj filmoj montris
dinosauxrojn, ege anakronisme kun homoj; en Jurassic Park dinosauxroj
ekzistas kun homoj kun science klarigebla kauxzo, kaj tiuj efektaj
dinosauxroj sxajnas mirinde realaj, vivantaj, motivitaj. Oni vere
sentas ilian grandecon, strangecon, fremdecon.

Dinomordoj...

Sed, ecx se mi kun plezuro spektis filmon, en kiu dinosauxroj tiel
brile realecaj cxasas homojn, mi ne deziras, ke dinosauxroj nun cxasu
min, kien ajn mi iras. En Britio nun oni apenaux povas viziti butikan
kvartalon, sen renkontigxo kun tiuj prabestoj. Estas multaj suveniroj
de la filmo, kiuj aldonas ion al la 704 milionoj da dolaroj, kiuj
rekordis pri vendo de kino-biletoj kaj ankoraux kreskas. Sed estas nun
dinosauxraj ludiloj el plasto, ligno, kauxcxuko, pli-malpli reptiliaj;
sed por etuloj, jen dinosauxroj molaj, lanecaj, brakumeblaj kaj
enlitigindaj konsoliloj! Kelkaj grauxlas, mugxas, sxrikas, movas
okulojn.

En britaj butikoj mi vidis dinosauxrajn afisxojn, librojn, balonetojn,
puzlojn, notlibretojn, stampilojn, skrapgumpecojn, cxefe por niaj
infanoj. Sed mi rigardis tolojn, kaj jen dinosauxra litkovrilo. (Kaj
tiranosauxro - cxu tio vere donus trankvilajn songxojn?) Mi iris por
riparigi mian brakhorlogxon, kaj tuj vidis plurajn tre malbelajn
dinosauxrajn horlogxojn. Virinoj dum jarcentoj amis sukcenon; sed mi
jxus vidis reklamon pri auxtentika jxurasparka sukceno - kolieroj,
orelringoj - "licencitaj de la filmkompanio!" Kuketoj, kiujn mi konis
dum jardekoj, subite igxis, en novaj pakajxoj, Dinomordoj! Aperis
ankaux grandaj festaj tortoj en krudaj dinosauxraj formoj. Agrablaj
bombonoj, kiujn mi dum jaroj konis kiel "mini-ovojn", nun subite igxis
"dinosauxraj ovoj" kvankam same etaj. Grava londona mod-ekspozicio jxus
lokis sin inter dinosauxroj en la Naturscienca Muzeo.
...kaj pornosauxroj

Mi legis, ke la filmo furoris ankaux en Usono, Kanado kaj pluraj
euxropaj landoj; kredeble la aldonaj dinosauxrajxoj ankaux epidemias.
Laux raporto, en Amiens, Francio, sciencistoj jam planas arangxojn por
prizorgi reaperontajn dinosauxrojn, kaj en Germanio iu planas
pornografian filmon kun "pornosauxroj". Cxu tio estas vero, mi ne
pretendas scii, sed mi scias, ke kiam en Valencio mi komencis sercxi la
kongresejon, mi preskaux tuj vidis butikon kun afisxoj pri Jurassic
Park, kaj tiranosauxro denove rigardis min. Kaj mi revenis al mia
kutima brita supermarkto, kaj trovis matenmangxajn cerealojn kun
dinosauxroj; kaj en alia butiko, dinosauxrajn jxeleo-bombonojn...

Amikino sendis al mi bildon - cxi-foje vere belan - de vitra dinosauxra
skeleto, majstroverko de brila vitristo. Oni povas havi tro, ecx de io
bona. Sed mi persone, 69jara, havas konsolon meze de la nuna
ne-evitebla moda manio: Kiam iu denove diras al mi, ke mi estas
dinosauxro, eble cxar mi preferas poemojn fiksformajn, aux ne volas
modifi la alfabeton, aux ne trompas la impostiston, ktp., mi povos
diri, "Sed estas tre mode, esti dinosauxro! Kaj atentu, ke mi ne
ekcxasu vin: GRRRRMUUUUUAUx!"
D-ino Marjorie BOULTON
(D-ino ne estas mallongigo de D-inosauxro).