<< RUSA PARTO FUNDAMENTO DE ESPERANTO AKADEMIAJ KOREKTOJ

POLA PARTO (↓28)

(Redaktita de A. GRABOWSKI kaj K. BEIN) (↓29)

A

absces' robień.

absint' absynt.

mal'afabl' opryskliwy.

afer' sprawa, rzecz.

agac' cierpnąć (zęby).

akir' uzyskać, zdobyć.

akuŝ' powić, odbyć połóg.

alud' napomknąć.

aparten' należeć (do kogo).

apog' opierać (o co).

apr' dzik.

artifik' fortel, sztuka.

artik' staw (anat.).

av' dziadek.

B

babil' paplać, gawędzić.

baldaŭ wkrótce.

barakt' szamotać się.

barbir' balwierz.

bet' burak.

blat' karaluch.

blond' blond, płowy.

brog' oparzyć.

bub' chłopak, ulicznik.

bufed' bufet.

C, Ĉ

ĉan' kurek (przy fuzji).

ĉarm' uroczy, miły.

ĉarnir' szarnier.

ĉes' przestać.

ĉifon' szmata, łachman.

civiliz' cywilizować.

ĉiz' dłutem obrabiać.

D

dec' być przyzwoitym.

deĉifr' odczytać, odcyfrować.

degel' tajać, odmarzać.

domaĝ' szkoda, żal.

dung' najmować (kogo).

E

eben' równy, płaski.

edif' budować (moral.).

egal' równy, jednakowy.

ekscit' podniecać, wzburzyć.

ekstr' nadzwyczajny.

ekstrem' skrajny, krańcowy.

ekzil' wygnać, zesłać.

el z (z dopełniaczem).

em' ... babilem' gadatliwy.

emajl' emalja.

embaras' ambaras, kłopot.

eŝafod' szafot.

F

fabel' baśń.

fabl' bajka.

facet' grań, ścianka szlifowana.

facil' łatwy.

fak' przegródka, dział.

fam' pogłoska, wieść.

fantom' widmo, duch.

fart' stan (zdrowia).

fel' skóra, futro.

ferdek' pokład (okrętu)....

figur' wyobrażać, postać.

flos' tratwa.

fokus' ognisko (matemat.).

fos' kopać, ryć.

fost' przywój, słup.

frand' łasować.

fripon' szelma, łotr.

fum' dymić, palić (papierosy).

furioz' wściekły (z gniewu).

furunk' czyrak.

G, Ĝ

gajn' wygrywać, zyskać.

ĝem' stękać, jęczeć.

gent' plemię, ród.

glad' prasować (bieliznę).

glob' kula, glob.

graci' wysmukły, zgrabny.

gril' świerszcz.

H

hiskiam' blekol.

histrik' jezozwierz.

hortulan' poŝwierka, ortolan.

I

ibis' ibis.

imag' wyobrżać (sobie).

in' oznacza kobietę lub samicę.

indulg' oszczędzać, pobłażać.

infuz' robić nastój.

insid' robić zasadzkę.

instig' pobudzać (do czynu).

instrukci' instrukcja, wskazówka. .

insult' wymyślać, zniecważać.

Ĵ

ĵongl' żonglować, mamić.

K

kaĉ' kasza (gotowana).

kalfatr' utykać szpary.

kanab' konopie.

kapitel' kapitel, głowica.

kartav' szeplenić.

kastel' zamek (obronny).

kaŭteriz' wypalać (medyc.).

kaz' przypadek (gramat.).

kern' jądro, pestka.

kil' tram, kil.

kiras' kirys, pancerz.

kitel' kitel.

klar' jasny, klarowny.

kler' wykształcony, światły.

klopod' czynić zabiegi, starać się.

kobold' kobold, krasnoludek.

kokcinel' biedronka.

kolon' słup, kolumna.

komand' komenderować.

komfort' komfort, wygoda.

komun' wspólny.

kondamn' osądzać, skazać, potępiać.

konfes' wyznać.

konfirm' potwierdzać, zatwierdzać.

konjekt' domyślać się, przypuszczać.

konsist' składać się (z czego).

konspir' spiskować,.

konstern' konsternować, przerażać.

konsum' konsumować, zużywać.

kontuz' stłue, kontuzyować.

korn' róg (zwierzęcy).

korpus' korpus (armii).

kort'eg' dwór (np. królewski).

kraken' ciastko (suche).

krem' śmietanka.

kron' wieniec, korona.

kroz' krążyć (o okrętach).

krud' surowy (produkt).

kugl' kula (do strzelania).

kuk' ciastko.

kukurb' dynia.

kup' bańka (medyc.).

kur' biegać.

kvankam chociaż, pomimo ze.

kvartal' dzielnica (miasta).

kviet' łagodny, spokojny.

kvit' kwita.

L

pri'labor' obrabiać, opracować.

laĉ' sznurek.

lak' lakier.

lav' myć, prać.

led' skóra (wyrobiona).

leĝ' prawo, ustawa.

leontod' lwi ząb (roślina).

lig' wiązać, łączyć.

lini' wiersz, linia.

liver' dostawiać, dostarczać.

log' wabić.

de'log' uwieść.

lu' wynajmować (co od kogo).

luks' przepych.

M

mac' przaśny chleb, maca. .

mangan' mangan.

marĉ' bagno, błoto.

meĉ'aĵ' lont.

meriz' dzika wiśnia.

met' kłaść; może być oddane za pomocą rozmaitych czasowników.

mev' mewa.

mien' mina (wyraz twarzy).

min' mina (podkop).

mister' tajemnica, misterjum.

muĝi huczeć, ryczeć.

N

neces' potrzebny.

neniu nikt, żaden.

O

ofend' obrażać.

oni zaimek nieosobisty.

orgen' organy.

P

par' para (dwa).

pas' przechodzić, mijać.

past' ciasto (rozczynione).

pel' gnać, pędzić.

pentr' malować.

peron' peron, ganek.

persist' nalegać, obstawać.

piedestal' piedestal.

pini' pinja.

pirit' piryt.

pist' tłuc, rozdrabiać.

piŝt' tłok, kolba.

plad' półmisek, miska.

plaŭd' pluskać.

pli więcej, bardziej.

poent' oczko (w grze).

polur' politura, połysk.

ponard' sztylet.

posten' stanowisko, posterunek.

predikat' orzeczenie (gram.).

prefer' przekładać, woleć.

preter mimo, obok.

pro z powodu, dla.

profit' mieć korzyść, zyskać.

progres' robić postępy.

prokrast' odkładać, zwłóczyć.

promontor' przylądek.

prosper' udać się, powodzić się.

pugn' kułak, pięść.

pulv' proch (strzelniczy).

pus' ropa, materya.

R

rajt' prawo (mieć prawo).

raport' zdawać sprawę, meldować.

rast' grabić (np.siano).

reg' rządzić, panować.

regal' częstować, ugościć.

region' okręg, okolica.

rempar' wał, okop.

rifuĝ' schronić sią.

riproĉ' zarzucać, robić wyrzuty.

rond' koło, krąg.

rukt' odbijanie (o jedzeniu).

rul' toczyć, kulać.

S, Ŝ

ŝalm' fujarka.

salut' kłaniać się, pozdrawiać.

sambuk' bez groniasty.

ŝancel' chwiać.

mal'ŝat' mieć za nic (lekceważyć).

satur' nasycać.

sav' ratować, zbawiać.

sekv' nastąpić, iść za kim, wynikać.

ŝel' skorupa, łupina, kora.

sepi' sepja, pław morski.

serioz' poważny, na serjo.

signif' oznaczać, mieć znaczenie.

ŝink' szynka.

ŝirm' zasłaniać, chronić.

skabi' świerzba.

sol' jedyny, sam.

sonor' dzwonić, brzęczeć.

sopir' tęsknić, wzdychać.

sorb' chlipać, wchłaniać.

ŝovel' szuflować.

ŝpruc' tryskać.

stabl' warsztat.

standard' sztandar.

steb' stebnować.

sterk' gnój, nawóz.

stern' słać, rozściełać.

stup' pakuły.

sulfur' siarka.

ŝultr' ramię, barki.

re'sum' streścić.

super nad, ponad.

ŝvel' puchnąć, nabrzmiewać.

T

taĉment' oddział (wojska).

ted' naprzykrzać.

tem' temat.

tenden' ściągno, cięciwa.

ter'kol' przesmyk.

testik' jądro.

toler' tolerować, znosić.

tord' kręcić (np.powróz).

torn' toczyć (na tokarni).

trik' robić (na drutach).

tro zbyt, za, zanadto.

tromb' trąba (morska).

trud' narzucać (co komu).

tuber' guz, sęk.

tumult' zamieszanie, tumult.

turn' obracać, kręcić.

turt' turkawka.

V

vant' marny, próżny.

vapor' para (wodna).

vart' piastować, niańczyć.

ve! biada! niestety!.

vent'um' wachlować.

verdigr' grynszpan.

vers' wiersz (poetycki).

vertebr' kręg (anat.).

vet' załozyć się (o co).

vic' rząd, kolej, szereg.

vigl' czujny, rzeżwy.

vind' powijać (w pieluchy).

vizier' przyłbica.

volv' wić, zawijać.

vual' wual, zasłona.

Z

zebr' zebra.

zum' brzęczeć (o owadach).


P.S. — Pri la vortoj «gargari» kaj «malsobra», kies polaj tradukoj laŭ mia opinio estas ĝustaj, Kolego BEIN rezervis al si «votum separatum» (↓30)

A. Gr.

Pri la vortoj: «gargari», «sobra», «malsobra»

Gargari (↓31)

Mi proponas:

Gargari. — se gargariser | to gargle | gurgeln | полоскать (горло) | płukać (gardto). ; t. e. oni povas diri gargari nur pri la gorĝo; gargari tolaĵon estas tute malĝusta esprimo, la ĝusta vorto mankas en Esperanto (31), gargari ne povas ĝin anstataŭi, ĉar alie la multe-nacia, son-imitanta vorto gargar signifus tion, kion ĝi signifas en neniu lingvo. Eĉ en arta lingvo la arbitreco devas havi limojn, kaj ni forgesu neniam, ke la principo de l'internacieco devas superi ĉiujn aliajn.

Sobra, malsobra (↓31)

Mi proponas:

Sobra. — Wstrzemięźliwy, umiarkowany.

Malsobra. — Niewstrzemięźliwy, nieumiarkowany; t.e. la sencon, kiun oni donis al la vortoj en la aprobitaj vortaroj (↓32). Akceptinte la vorton ebria, D-ro ZAMENHOF mem ŝanĝis la signifon de la cititaj vortoj.

Varsovio, 14 JUL 07.
D-ro BEIN.


(↑28) Th. CART (1923). — Ni ne modifis la intertempe ŝanĝiĝintan polan ortografion (La malnovajn: emalja, misterjum, pinja... Poloj senpene legos emalia, misterium, pinia...). — Ni tie danku Inĝ. L. ZAMENHOF, kiu bonvole kontrolis la lastan presprovaĵon.

(↑29) La pola komisiono elektita de la L.K. en 1906 konsistis ĝuste el S-roj K. BEIN (= KABE) kaj GRABOWSKI.

(↑30) Latine: aparta voĉdono.

(↑31) Vd. klarigojn en la Lingvaj Rimarkoj.

(↑32) Aprobitaj vortaroj: DE BEAUFRONT (1902): intempérant. — JURGENSEN (1904): unmässig. (Laŭ KABE, 1911: malsobra = malmodere trinkanta kaj manĝanta; ebria = estanta sub la influo de la alkoholo. — En la F-to, malsobra havis la signifon de ebria).